با نوجوان “بد دهن” چه کنیم؟

تیترآنی:عضو تیم تخصصی کودک و نوجوان در انجمن ازدواج و خانواده کشور با اشاره به استفاده از الفاظ زشت توسط نوجوانان ۱۳ تا ۱۶ ساله، درباره چگونگی واکنش والدین دربرابر نوجوانان بد دهن، گفت: والدین باید قاطعانه به نوجوان بگویند که حق به کار بردن الفاظ زشت در جمع خانواده و محیط خانوادگی را ندارد اما نسبت به استفاده نوجوان از الفاظ و کلمات بد در محیط دوستانه و با دوستان خود خیلی کنکاش نکنند و اجازه دهند این رفتار خود به خود از بین برود چراکه به طور کلی هرچه واکنش والدین نسبت به رفتارهای ناپسند نوجوان غیرمستقیم بوده و از برخوردهای تند خودداری کنند، نتیجه بهتری می‌گیرند.

دکتر آسیه اناری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اغلب در اوایل و اواسط نوجوانی یعنی از ۱۳ تا ۱۶ سالگی، نوجوانان در معرض به کار بردن الفاظ بد و “بد دهنی” قرار دارند، اظهار کرد: نوجوانها تصور می‌کنند هرچه از الفاظ بدتری استفاده کنند در بین هم‌سالان خود محبوب تر هستند و درواقع استفاده از الفاظ بد و زشت را نشان دهنده بزرگ شدن و قدرت خود می‌دانند که هرچه نوجوان بزدگتر شود متوجه می‌شود که باید از ادبیات بهتری استفاده کند و این امر به مرور زمان از بین می‌رود.

وی با بیان اینکه نوجوانان به دنبال بزرگ شدن، محبوبیت بین هم‌سالان و گرفتن تایید از سوی هم سالان خود هستند، این امر را از جمله دلایل به کار بردن الفاظ زشت توسط نوجوانان دانست و این را هم گفت که بد دهنی اغلب در اوایل و اواسط نوجوانی یعنی از ۱۳ تا ۱۶ سالگی مشاهده می‌شود و در صورتی که والدین نسبت به این مساله واکنش درستی داشته باشند با پایان نوجوانی استفاده از این الفاظ توسط نوجوان نیز کاهش می یابد.

این روانشناس بالینی کودک و نوجوان معتقد است که بخشی از ریشه و علت بددهنی نوجوانان به محبوبیت گروه هم‌سالان باز می‌گردد. به طوری که نوجوانها فکر می‌کنند هرچه از الفاظ بدتری استفاده کنند؛ محبوب‌تر، مقبول‌تر و مورد پذیرش گروه هم سالان قرار می‌گیرند و از این رو حتی اگر در خانواده در معرض الفاظ بد قرار نگیرند و والدین آنها همواره ادب را رعایت کنند اما در گروه هم‌سالان و بعضا در شبکه‌های مجازی و در گروه‌های مجازی که با دوستان خود دارند این الفاظ را می‌آموزند و از آنها استفاده می‌کنند.

به گفته این روانشناس کودک و نوجوان، از جمله علل دیگر به کار بردن الفاظ زشت توسط نوجوانان به فیلم، انیمیشن، بازی‌های رایانه‌ای آنلاین و سریالی‌هایی باز می‌گردد که آنها می‌بینند. در واقع نوجوانان الفاظ رکیک را از این فضاها می‌آموزند در گروه هم‌سالان به کار می‌برند، مورد تایید هم‌سالان قرار می‌گیرند و همین امر به مرور زمان منجر به عادت نوجوان و رفتار او می‌شود.

وی در عین حال یادآور شد که امروزه به دلیل پاندمی کووید ۱۹ و حضور بیشتر نوجوانان در منزل با خطر بزرگتری مواجه‌ایم و آن دور شدن بچه ها از “محیط اجتماعی” و افزایش فعالیت و حضور آنها در “محیط اجتماعی مجازی” است که اغلب نوجوانانی که از الفاظ بد استفاده می‌کنند این الفاظ را از فضای مجازی آموخته‌اند.

این عضو هیئت رییسه انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، تصریح کرد: در واقع خطر آموختن الفاظ زشت در نوجوانی بیشتر از طریق فیلم، سریال، فضای مجازی و گروه هم سالان است اما در کودکی بچه‌ها کاملا از والدین الگو گرفته و از این رو والدین باید مراقب الفاظی که به ویژه در هنگام رانندگی و عصبانیت به کار می‌برند باشند. بچه‌ها آینه آنچه هستند که ما هستیم پس اگر ما از الفاظ زشت استفاده می‌کنیم فرزندانمان چندین برابر آن را استفاده خواهند کرد و از بدو تولد نسبت به این مساله باید هوشیار باشیم چراکه آموزش از بدو تولد آغاز می‌شود.

این عضو کمیته تخصصی روانشناسی بالینی کودک و نوجوان سازمان نظام روانشناسی با بیان اینکه اگر والدین در بدو تولد از کلمات نادرست استفاده و حریم گذاری را به بچه یاد ندهند، در واقع به فرزند این مجوز را می‌دهند که چندین برابر آنها از الفاظ رکیک استفاده کند، ادامه داد: بسیاری از والدین مطرح می‌کنند که علیرغم عدم به کاربردن آنها از الفاظ زشت در محیط خانه اما فرزندان از الفاظ رکیک استفاده می‌کنند. در این شرایط والدین باید توجه کنند که برخورد تند آنها با هر موضوعی از جمله همین مساله در دوران نوجوانی منجر به تشدید آن مساله و پنهان کاری بیشتر نوجوان می‌شود و برخورد فیزیکی و تند و ناگهانی می‌تواند رفتار نوجوان را شدیدتر کند چراکه رگه‌های لجبازی در نوجوانی بسیار شدید است. بنابراین هرچه به صورت غیرمستقیم عواقب رفتار نوجوان را گوشزد کنند بهتر است.

این عضو تیم تخصصی کودک و نوجوان در انجمن ازدواج و خانواده کشور در ادامه با تاکید بر اثر بسیار زیاد فضای مجازی بر یادگرفتن الفاظ زشت و به کاربردن آنها توسط نوجوان، توصیه کرد: والدین باید ساعات استفاده از موبایل برای نوجوان را کنترل کنند، به او اجازه دسترسی به اپلیکیشن‌های نامناسب با سن او را ندهند، برای مثال نوجوان می‌تواند از اپلیکیشن ارتباطی ساده‌ای مثل واتس اپ استفاده کنند اما برنامه‌هایی مثل اینستاگرام و  تیک تاک را برای قبل از سن ۱۶ سال توصیه نمی‌کنیم. در چنین شرایطی اگر نوجوان مطرح کرد که تمام هم‌سالان او از چنین اپلیکیشن‌هایی استفاده می‌کنند باید به او توضیح دهیم که این قانون خانوادگی ما است و باید رعایت شود و در صورت زیر پا گذاشتن آن تبعاتی در انتظار نوجوان خواهد بود.

اناری در پایان سخنان خود با اشاره به پاندمی کووید ۱۹، تاکید کرد: مشغول کردن نوجوان در این ایام که اغلب ساعات در منزل حضور دارد، بسیار سخت شده است. باید توجه کنیم در همین شرایط هم می‌توان با حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی برای فعالیت‌های ساده‌ای نظیر پیاده روی برنامه‌ریزی کرد و نوجوان را از خانه بیرون برد. متاسفانه والدین اغلب فراموش می‌کنند وقت نوجوان را باید پر کنند و اگر نوجوان وقت خالی زیادی داشته باشد با رفتارهای منفی آن را پر خواهد کرد. والدین باید بدون امر و نهی با نوجوان رابطه مثبت داشته باشند و قوانین مهمی نظیر ساعت خواب و ساعت استفاده از گوشی همراه را برای نوجوان مشخص کنند. فراموش نکنیم هرچقدر نوجوان کمتر در فضای مجازی بگردد و ما وقتش را با فعالیت‌ های مناسب پر کنیم برای او بهتر است.